Ψευδοαποφολιδωτικό γλαύκωμα

Το γλαύκωμα που σχετίζεται με ψευδοαποφολίδωση (Ψευδοαποφολιδωτικό Γλαύκωμα) είναι μια μορφή γλαυκώματος που θεωρείται σήμερα ως μορφή δευτερογενούς γλαυκώματος.

Η ψευδοαποφολίδωση χαρακτηρίζεται από λεπτές γκριζωπές λευκές εναποθέσεις ενός υλικού “σαν πιτυρίδα” που συσσωρεύεται στην επιφάνεια των ιστών στον πρόσθιο θάλαμο του ματιού (στην ίριδα και στον κρυσταλλοειδή φακό του ματιού κυρίως).

Η φύση του ψευδοαποφολιδωτικού υλικού δεν είναι πλήρως γνωστή, αλλά παλαιότερα εθεωρείτο ότι προέρχεται από την επιφάνεια του φακού του οφθαλμού και μοιάζει με νιφάδες, εξ ου και η ονομασία του. Σήμερα, η επικρατούσα επιστημονική άποψη είναι ότι πρόκειται για μια ανωμαλία της σύνθεσης του υδατοειδούς υγρού του οφθαλμού. Οι μικρές νιφάδες μπορεί να μπλοκάρουν τους πόρους των ιστών που εμπλέκονται στην αποχέτευση του υδατοειδούς υγρού και να προκαλέσουν έτσι την πίεση στο εσωτερικό του ματιού να ανέβει σταδιακά, όπως σε ένα χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας.

Μπορεί να υπάρχει ψευδοαποφολίδωση μόνο στο ένα ή και στα δύο μάτια. Περίπου το ένα πέμπτο των ασθενών που εμφανίζουν αυξημένη πίεση των ματιών παρουσιάζουν ευρήματα αποφολίδωσης από τον οφθαλμό. Το ψευδοαποφολιδωτικό γλαύκωμα είναι αρκετά συνηθισμένο στην Ελλάδα και στις Σκανδιναβικές χώρες (!!), αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε οποιαδήποτε χώρα.

Όπως στην περίπτωση του χρόνιου γλαυκώματος ανοικτής γωνίας, οι πρώτου βαθμού συγγενείς (δηλ. αδέλφια, γονείς, παιδιά) του ατόμου που έχει αυτή την κατάσταση θα πρέπει να πραγματοποιούν προληπτικές εξετάσεις γλαυκώματος. Η θεραπεία για αυτήν την πάθηση ακολουθεί τις ίδιες τακτικές όπως και για το χρόνιο γλαύκωμα.

Τι προκαλεί το γλαύκωμα;

Αν και η ακριβής αιτία είναι άγνωστη, ο λόγος που συνήθως στο γλαύκωμα καταστρέφεται το οπτικό νεύρο, είναι η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (δηλαδή η εσωτερική πίεση του ματιού). Αυτή η πίεση προέρχεται από την συσσώρευση του υδατοειδούς υγρού, το οποίο είναι το διαυγές υγρό που παράγεται, κυκλοφορεί και στη συνέχεια αποχετεύεται συνεχώς από το μάτι σας. Όταν υπάρχει διαταραχή της ισορροπίας ανάμεσα στην παραγωγή και την αποχέτευση του υδατοειδές υγρού (συνήθως επειδή το αποχετευτικό σύστημα του ματιού δεν λειτουργεί σωστά), η πίεση μέσα στο μάτι αυξάνεται και βλάπτει το οπτικό νεύρο.

Η αυξημένη πίεση στο μάτι είναι αναμφίβολα ο πιό σημαντικός γνωστός παράγοντας κινδύνου αλλά δεν αρκεί από μόνη της για να γίνει η διάγνωση. Υπάρχουν εξάλλου μορφές γλαυκώματος χωρίς πίεση (γλαύκωμα φυσιολογικής ή χαμηλής πίεσης) στις οποίες η πίεση παίζει μικρότερο ρόλο.

Αλλοι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη γλαυκώματος

Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες κινδύνου που η ύπαρξή τους προδιαθέτει για την εμφάνιση γλαυκώματος. Τέτοιοι είναι :

η προχωρημένη ηλικία. Το γλαύκωμα συνήθως εμφανίζεται μετά τα 60 έτη
το οικογενειακό ιστορικό. Πιο συχνά παρουσιάζεται σε άτομα με ιστορικό γλαυκώματος στην οικογένεια. Είναι μια κληρονομική νόσος κατά 20%. Το κληρονομικό ιστορικό είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Υπολογίζεται ότι η εμφάνιση γλαυκώματος είναι έως και 4 φορές αυξημένη όταν υπάρχουν συγγενείς πρώτου βαθμού με γλαύκωμα.
η φυλή. Ατομα της μαύρης φυλής παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο έναντι των καυκάσιων
η μυωπία. Οι μύωπες αναπτύσσουν πιο συχνά γλαύκωμα
οι αγγειακές παθήσεις. Σε ορισμένους τύπους γλαυκώματος πιθανόν συνυπάρχει μειωμένη αιματική ροή με συνέπεια το οπτικό μας νεύρο να μην διατρέφεται σωστά. Αιτίες που δημιουργούν μειωμένη αιματική ροή, είναι κυρίως αυτές που έχουν σχέση με το καρδιακό και αγγειακό μας σύστημα.
λεπτός κερατοειδής. Τα τελευταία χρόνια πολυκεντρικές μελέτες ανέδειξαν τη σημασία ενός νέου παράγοντα κινδύνου, το πάχος του κερατοειδούς. Εξεταζόμενοι με λεπτότερο κερατοειδή έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης γλαυκώματος σε σχέση με τους έχοντες φυσιολογικό ή αυξημένο πάχος κερατοειδούς.
Μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης (κυρίως τοπικά)

Αλλοι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη γλαυκώματος

Δυστυχώς οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν γλαύκωμα, δεν αντιλαμβάνονται κάποιο σύμπτωμα παρά μόνο όταν έχουν χάσει σημαντικό μέρος της όρασής τους.

Το γλαύκωμα χαρακτηρίζεται και ως σιωπηλή νόσος ή «σιωπηλός κλέφτης της όρασης», αφού τα συμπτώματα της νόσου δεν είναι εμφανή για μεγάλο χρονικό διάστημα (με εξαίρεση κάποιους τύπους γλαυκώματος όπως το οξύ γλαύκωμα).
Σε αντίθεση με τον καταρράκτη όπου η όραση θαμπώνει, στο γλαύκωμα η κεντρική όραση είναι συνήθως καθαρή και δεν επηρεάζεται παρά μόνον κατά τα τελευταία στάδια.

Αυτό αποτελεί και τον κυριότερο λόγο για τον οποίο οι μισοί περίπου από τους ασθενείς με γλαύκωμα δεν γνώριζαν ότι πάσχουν από αυτό μέχρι τη στιγμή της διάγνωσης. Αν μείνουν χωρίς θεραπεία, τα άτομα με γλαύκωμα χάνουν σιγά-σιγά τη περιφερική (πλευρική) όρασή τους, έως ότου καταλήξουν να βλέπουν σαν μέσα από ένα κεντρικό τούνελ.

Με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και η κεντρική όραση μπορεί να επιδεινωθεί μέχρι να μην παραμένει καθόλου όραση. Οι απώλειες της όρασης που οφείλονται στο γλαύκωμα είναι, στο μεγαλύτερο μέρος τους, μόνιμες.

Τι είναι η οφθαλμική υπερτονία;

Εφόσον βρεθεί αυξημένη πίεση στο μάτι και δεν υπάρχουν βλάβες στο οπτικό νεύρο, στις οπτικές ίνες και στο οπτικό πεδίο τότε μιλάμε για οφθαλμική υπερτονία και όχι για γλαύκωμα. Είναι μια κατάσταση η οποία δεν χρειάζεται απαραίτητα θεραπεία αλλά απαιτεί στενή παρακολούθηση. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι μόνο ένας στους δέκα ασθενείς με οφθαλμική υπερτονία εμφανίζει τελικά γλαύκωμα. Εφόσον όμως η πίεση είναι μεγαλύτερη του 27 ή 28 mmHg, τότε οι πιθανότητες να εμφανιστεί γλαύκωμα είναι πάρα πολύ μεγάλες και η διάγνωση είναι σχεδόν σίγουρη, ανεξάρτητα από τα παθολογικά ευρήματα.