Συνήθεις κίνδυνοι της έκθεσης των οφθαλμών στην ηλιακή ακτινοβολία
Υπεριώδης ακτινοβολία (ultraviolet ή αλλιώς UV) είναι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία της οποίας το μήκος κύματος είναι ανάμεσα στο μήκος κύματος του ορατού σε εμάς φωτός και στο μήκος κύματος των γνωστών ακτίνων Χ.
Ονομάζεται υπερ-ιώδης διότι βρίσκεται στο φάσμα συχνοτήτων αμέσως πέραν του ιώδους φωτός του ορατού φάσματος. Την υπεριώδη ακτινοβολία λοιπόν δεν την βλέπουμε εμείς οι άνθρωποι.
Υπάρχουν πολλές υποδιαιρέσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας με κυριότερες τις ακόλουθες:
Προσθέστε Εδώ το Κείμενο Επικεφαλίδας σας
Η ιδιαίτερα λεπτή δομή των βλεφάρων και του δέρματός τους τα καθιστά ευαίσθητα στην ηλιακή ακτινοβολία. Η μη συνετή έκθεση στον ήλιο οδηγεί σε γήρανση και σε εμφάνιση ρυτίδων, τραχύτητας, χαλάρωσης, ωχρού δέρματος, δυσχρωμιών, καθώς και σε εμφάνιση όγκων.
Με την υπέρμετρη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία έχει συνδεθεί η αύξηση της θόλωσης του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού, ο γνωστός καταρράκτης. Ο φακός του ματιού είναι η δομή μέσα από την οποία περνά το ορατό φως (αλλά προσπίπτει και η υπεριώδης ακτινοβoλία) και είναι φυσιολογικά διαφανής. Ο φακός, μετά από την χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία συνήθως αρχίζει να αποκτά ένα υποκίτρινο χρώμα, χάνει την διαφάνειά του και οι διαθλαστικές του ιδιότητες αλλάζουν. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η μείωση της οπτικής οξύτητας του οφθαλμού, η μείωση της ευαισθησίας στην αντίθεση και η σταδιακή αλλοίωση των χρωμάτων.
Η εκφύλιση της ωχράς, πάθηση που προκαλεί προβλήματα στην όραση, έχει επίσης συνδεθεί με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αλλά και με την έκθεση στις ακτίνες υψηλής ενέργειας στο ορατό φάσμα που αντιστοιχούν στο μπλέ-ιώδες φως. Η εκφύλιση της ωχράς ανάλογα με την έκταση και τη μορφή της προκαλεί έκπτωση της οπτικής οξύτητας.
Ηλιακά εγκαύματα του κερατοειδούς (υπεριώδης φωτοκερατίτιδα) από την παρατεταμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία κατά τα θαλάσσια σπορ καθώς και κατά τα χειμερινά που λαμβάνουν χώρα σε χιονισμένες επιφάνειες, είναι εύκολο να προκληθούν εντός ωρών.
Πτερύγια από την χρόνια έκθεση είναι άλλο ένα πρόβλημα που εμφανίζεται συχνά.
Ο περιορισμός της χρονικής διάρκειας της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία και η επιλογή των κατάλληλης ώρας της ημέρας είναι ο πιο απλός τρόπος ώστε να περιοριστούν και οι δυσμενείς επιπτώσεις της.
Κατά την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι σοφό να προστατεύουμε κατά το δυνατόν τα μάτια μας τόσο με την χρήση καπέλων με ευρύ γείσο που να εξασφαλίζουν επαρκή σκίαση, όσο και με γυαλιά ηλίου με τις κατάλληλες ιδιότητες. Τα υλικά κατασκευής θα πρέπει να παρέχουν ένδειξη του κατά πόσο προστατεύουν ή όχι από την ηλιακή ακτινοβολία.
Στην περιοχή του δέρματος γύρω από τα μάτια, η χρήση των εξειδικευμένων αντηλιακών προϊόντων δύναται να προσφέρει κάποια προστασία από κάποιο τμήμα ή τμήματα του φάσματος της υπεριώδους ακτινοβολίας, για συγκεκριμένο και σαφώς ορισμένο χρόνο, ανάλογο με τον τύπο του δέρματος και το προϊόν. Συμβουλευτείτε το Δερματολόγο σας για τον καθορισμό του τύπου του δέρματός σας, του αντίστοιχου κατάλληλου αντηλιακού, του τρόπου εφαρμογής του και τις ιδιότητες αυτού. Δεν είναι όλα τα προϊόντα ίδια. Είναι σοφό να χρησιμοποιούμε τα αντηλιακά προϊόντα σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες προφυλάξεις και όχι σαν το μοναδικό μέσο προστασίας.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι το ποσοστό των υπεριωδών ακτίνων που αντανακλώνται στις λείες επιφάνειες είναι ιδιαίτερα υψηλό. Επιφάνειες όπως το χιόνι, ο πάγος, το τσιμέντο, η άσφαλτος, το ήρεμο νερό και η άμμος της παραλίας αντανακλούν σημαντικότατο ποσοστό της ακτινοβολίας που προσπίπτει σε αυτές. Ακόμα και στην περίπτωση που το νερό δεν είναι ήρεμο, το ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας που αντανακλάται είναι σημαντικό. Η σκιά της ομπρέλας λοιπόν δεν μας απαλλάσσει από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Η συννεφιά δεν παρέχει κάποια σιγουριά. Η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να περάσει μέσα από την ομίχλη και τα σύννεφα. Η υπεριώδης ακτινοβολία που δεχόμαστε είναι ισχυρότερη σε μεγαλύτερο υψόμετρο, λόγω της διαφοράς στην ποσότητα των συστατικών της ατμόσφαιρας που την απορροφούν. Ακόμα, η υπεριώδης ακτινοβολία είναι ισχυρότερη όσο ψηλότερα είναι ο ήλιος στον ουρανό (μικρότερη κλίση των ακτίνων του) όπως συμβαίνει κατά τις μεσημεριανές ώρες. Για αυτό το λόγο το καλοκαίρι έχουμε εντονότερη ακτινοβολία από ότι το χειμώνα.
Σημαντικότατο μέρος της υπεριώδους ακτινοβολίας διεισδύει στο νερό περίπου τρία μέτρα, οπότε το νερό δεν μας προστατεύει όταν κολυμπάμε.
Τα γυαλιά ηλίου μπορούν να προσφέρουν προστασία, αλλά δεν είναι όλα τους κατάλληλα..
Dr Χάρης Θ. Κούλας
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Dr. med. univ. Vienna Ophthalmic Surgeon